Aprobación del Pabellón y Escudo Nacional en el Tercer Congreso reunido en el templo de la Encarnación el 25 de noviembre de 1842, bajo la presidencia de don Carlos Antonio López.
Óleo sobre lienzo de Guillermo Ketterer pintado en 1957.

viernes, 18 de marzo de 2016

Carlos Villagra Marsal tyvy ári



Aipovä ha aipomombýta che ñe’ë, ikatu kuaa haguäicha aipyaha peteï kyha inimbo hechapyräva,  ambotorore haguã ipype Carlos Villagra Marsal pe, ñande ryke’y marangatuete ko árape ñande rejáva; itenonde’imíva ñande rehe ha ohómava ñane ra’arö apyre’ÿme.

Ore roikóva roherekua ko ñane ñe’ë heta rodeve chupe; ha’e heta oñepi’ä ore ykére oguenohëpotávo tenondévo ñane ava ñe’ë.

Heta oï ñane retäme tapicha iñarandúva, ha katu ndahetái umi oikuaa poräva pe oikuaáva ha oïva voi segúro ndojavyichéne haguã tape. Peteï umíva apytepegua, péina ápe, ñande resa renondépe: Carlos Villagra Marsal. Ha’e nombo’ykeiva’ekue Kahtílla ñe’ë ni guarani ñe’ë; Espáña reko ni guarani reko. Peteïcha ogueraha ha peteïcha ohayhu. Moköivéva ñe’ë ohapojo’o ha omyesakä; moköivévante omomba’eguasu, ohapyaty, ombojegua ha ombohakua hembiporurä. Opa umívare che ha’e: hasyva’erä ñandéve jajuhu hekoviarä, ha amo ipahápe, maerä voípa ñambyekoviaséne; iporäveva’erä jahekárö chupe iñirurä.

Chemandu’a  yma Convención Nacional Constituyente ramo oguahë oréve peteï pelóta tata osununúva: aipo tojehupíje ava ñe’é kahtílla ñe’ë ykére,  moköivéva toñemoï el Estado paraguayo ñe’ë teete ramo ha toñembojojaite ojuehe; ha lo mitä oduda. Umi dirigente de base, campesino rapo piréva, ha guaraníme añoite oñe’ëva niko, oduda. Mba’égui piko anichéne aje, ko hetaite tiempo oje’éva’ekue chupekuéra iñe’ë ndovaleiha mba’everä. Umi convencional ñane ñe’ë ohayhu’ÿva voi he’i: “Ndaikatúi gueteri upéva jajapo. Ndaha’éi gueteri itiempo. Umíva ojehechava’erä tenondevévo, guarani hekojera mive rire.” Upérö osëva’ekue he’i chupekuéra Carlos Villagra Marsal ha Rubén Bareiro Saguier oñondive: “Araka’etétapa upéva, pórke hetaite árama niko oha’arö ko ñane ñe’ë, 5 siglo tama niko, ha piko jahavéta hese jahávo?. Heko jera rangue niko oguevi ohóvo ndoykekói rupi chupe el Estado. Peimo’ä piko hekojeráta oikokuévo pe ñanandýre; ojejahéinte ramo hese ohóvo ko’ä siudaháre, térä oñemboyke”. Ore katu ro’e: anivéma jaduda lo mitä. Jahupíkatu ñane ñe’ë, äga tapére oñemoïmbáne umi  ofaltáva chupe. Jajeroviána kóva ko tapére jaikuaápype hína tetäygua oïháicha ñande ykekótaha katuete; iñe’ë tee rehe niko jajehugáta”. Upéva añete he’i chupekuéra lo mitä. Upéi niko ojevota ha okanta la ore presidente: unanimidad; upérö rogana la partido 156 a cero.

Ojejapopa rire la Constitución Nacional  ojeheka avápa ikatúne omopotï ha omohenda porä pe orerembiapopy. Oporandu presidente: mávapiko a ñande apytépe la ikaraiñe’ë poräva  ikatúneva omyakä peteï Comisión de Estilo. Ha he’i chupe lo mitä: Dr. Villagra Marsal la ikatupyryvéva upévape. Ha’e mante la ikaraiñe’ë poräva ore apytépe; ha opë hese.

Ko’ävako che amombe’u aikuaaukapotávo peëme mávapa raka’e ko Carlos Villagra Marsal; karai ijoheipyre karai apytépe ha arriéro paraguaiete arriéro apytépe. Ajevéramo ikatu ja’e hese: péva la paraguajoite. Nda’ipóri ko Paraguáipe oikuaa porävéva chugui “Don Quijote de la Mancha” rekovekue, ha nda’ipóri ohapojo’o pypukuveva’ekue chugui Emiliano R. Fernández rembiapokueita. Rohova’ekue hendive, ápe che irú Domingo Aguilera ndive, karai Miguel de Cervantes vállepe, Alcalá de Henares pe, España pe, ha upépe rokomprova ha’e oikuaa poräveha umi Cervantes valleyguágui pe karai guasuete rekovekue. Ojepasea hi’arikuéra. “Tiene un conocimiento enciclopédico” he’i umi español opytávo.

Y efectivamente fue así. Carlos fue autodidacta en muchas ciencias y en muchas artes, pero todo cuanto llegó a conocer lo conoció muy bien; con toda seguridad.

En cuanto a sus afectos, podemos decir que Carlos amó en forma apasionada y entrañablemente al Paraguay, porque lo amó con todas sus miserabilidades; y ese es el amor verdadero: saber que el ser amado tiene defectos y vicios y con todo ello seguir amándolo. Amó la poesía y solía comentar que a ella le fue leal durante toda su vida, así como a sus convicciones políticas, anclada en la libertad y en el respeto a la dignidad humana. Se destacó también por su extraordinario optimismo. Comentábamos en estos días con una de sus hijas este aspecto, graficado en el hecho de que cuando su Médico le dijo que su cáncer estaba bajo control, él salió a proclamar: “estoy curado del cáncer, caso único en el mundo, lo voy a publicar”.

Este era Calos; una criatura grande y una grandiosa persona. Un poeta que hoy completa su biografía, aportando el dato sobre la fecha de su fallecimiento, dato siempre buscado por los estudiantes. Huelga señalar que los grandes poetas no mueren y los hombres que señalaron sendas a las generaciones venideras, tampoco. En nuestro querido Carlos convergen estas dos condiciones, por eso hoy le decimos:

Maestro del Arte Carlos Villagra Marsal: el día de ayer entraste a la eternidad; centenares de  generaciones de estudiantes paraguayos enarbolarán tu nombre como miembro genuino del parnaso americano. Nosotros, tus discípulos, vigilaremos tu memoria. Que tengas paz en tu tumba, querido Maestro.

Tadeo Zarratea
Asunción, 11 de marzo de 2016.

No hay comentarios:

Publicar un comentario